NỬA ĐỜI HƯƠNG PHẤN

"Nửa đời hương phấn" được nhiều thế hệ nghệ sĩ lẫn khán giả yêu thích bởi tính nhân văn được khai thác qua cuộc đời của cô gái "bán phấn buôn hương".

Bạn đang xem: Nửa đời hương phấn

“Số phận con đã không may,

Kiếp hoa tàn héo đọa đày truân chuyên,

Tóc xanh gởi (gửi) lại mẹ hiền

Đời con khép kín cửa thiền từ đây”.

Câu vọng cổ của nhân vật The khép lại vở cải lương Nửa đời hương phấn. Song, điều đó để lại dư âm dằn vặt trong lòng khán giả.

Cái nghèo đói, thiếu học đẩy những con gái lỡ lầm vào con đường “bán phấn buôn hương”. Đến khi muốn quay đầu, cô bị ngăn chặn bởi “lễ giáo gia đình”. Cuối cùng, cô gái trẻ chọn cách đi tu đến cuối đời.

Vốn được hai cố soạn giả Hà Triều - Hoa Phượng sáng tác từ đầu những năm 1950. Đến nay dù hơn 70 năm trôi qua, Nửa đời hương phấn vẫn giữ nguyên giá trị nhân văn vốn có.

Hai cố nghệ sĩ tài danh Út Bạch Lan (trái) và Thanh Nga thành công với hình tượng cô The, cô Hương trong Nửa đời hương phấn.

Tấn bi kịch của những “cô gái giang hồ”

Nửa đời hương phấn kể về cuộc đời lận đận của cô gái quê tên The. Vì nghèo khó, cô rời quê lên Sài Gòn lập nghiệp. Nơi xứ lạ quê người, cô gặp Định - kẻ tự xưng văn nghệ sĩ nhưng thực chất là gã sở khanh, chuyên lừa gạt gái nhà lành, sau đó đẩy họ vào con đường “bán phấn buôn hương”.

Đến khi nhận ra, The (cô đổi tên thành Hương) đã mang trong mình số nợ khổng lồ, phần vì bị Định gạt, phần phải gửi tiền về cho cha mẹ. Cô quyết định rời khỏi tên Định, làm đủ nghề để trả nợ cho bà Hai - kẻ cho vay ăn lời cắt cổ ở thị thành.

Trong lúc đó, Hương vô tình gặp Tùng - sinh viên vừa tốt nghiệp, có công việc làm ổn định. Hai người nảy sinh tình cảm và có ý định kết hôn.

Trong lúc gửi thư về cho cha mẹ báo tin mừng, Hương bị anh hai của Tùng là Cang đến ngăn cấm và dùng tiền để yêu cầu cô không được tiếp cận em trai mình. Hương tưởng đâu đời mình được cứu vớt, cuối cùng cô phải lần nữa trở về nghề cũ, sống cuộc đời lang bạt.

Vở Nửa đời hương phấn được nhiều thế hệ nghệ sĩ thể hiện.

Trong lúc thất tình, Hương về quê thăm gia đình. Tại đây, cô gặp Định - kẻ hại đời mình - đang tiếp tục dụ dỗ em gái cô là Diệu. Cô ra sức ngăn cản em gái và bị Định lần nữa hãm hại. Bà Hai từ Sài Gòn về Lái Thiêu, Bình Dương đòi nợ và tiết lộ mọi chuyện với cha của Hương - mẫu người điển hình của lối “hủ nho phong kiến”.

Xem thêm: Phim Kamen Rider Ryuki Full Vietsub, Kamen Rider Ryuki (2002)

Hương nhanh chóng bị đuổi ra khỏi nhà dù được mẹ ra sức năn nỉ.

Bi kịch tiếp tục ập đến khi Hương đến thăm nhà Tùng. Tại đây, cô gặp lại em gái. Diệu lúc này đã là vợ của Tùng. Câu chuyện tình chị duyên em khiến người xem nhớ lại tuyệt tác văn học Truyện Kiều của Nguyễn Du. Những người con gái lầm lỡ đều có số phận đáng thương.

Sau khi trở về, Hương quyết định đi tu.

Trước đó, Tùng hết lời mắng chửi người yêu cũ vì tưởng bị cô phụ bạc. Nhưng khi được anh hai giải thích Hương đã hy sinh cho hạnh phúc của Tùng, anh thấy có lỗi và liên tục tìm đến cửa thiền môn để gặp tình cũ.

Diệu thấy chồng liên tục ra vào cửa chùa lại tưởng anh bị loạn trí, theo đuổi ni cô áo vải. Đến khi nhận ra người sư cô Tùng tìm đến là Hương, cả gia đình lại vỡ òa cảm xúc. Diệu và mẹ cô ôm chị gái vì mất tung tích bấy lâu.

Dù được nhiều lời khuyên ngăn, Hương vẫn quyết định chọn con đường nương nhờ cửa Phật. Cô chúc phúc cho em gái và bước đi vào trong, với tiếng chuông chùa để lại nỗi đau cho người ở lại.

Cuộc sống, tình yêu của cô gái trẻ đã bị cái nghèo, cái đói và cả những hủ tục phong kiến, lễ giáo gia đình khắt khe đẩy vào đường cùng.

Chất nhạc - thơ trong vở cải lương kinh điển

Trong giới cải lương, hai tác giả Hà Triều - Hoa Phượng vốn là bậc thầy trong việc sáng tạo những kịch bản ăn khách. Nửa đời hương phấn không phải là ngoại lệ.

Ở những phân đoạn đối đáp, tác giả đều chọn những bài, câu vọng cổ thích hợp với tâm trạng của nhân vật. Cách gieo vần, ý tứ trong vở cải lương đều được thể hiện một cách tế nhị dù đề cập đến vấn đề xã hội nhức nhối.

Ở phân đoạn Hương bị Hai Cang dùng tiền uy hiếp, tác giả viết cho Hương câu vọng cổ:

“Người ta từ chối cho em làm dâu thảo vợ hiền. Em vừa mới ngoi khỏi vũng lầy tội lỗi, người ta đạp em xuống vũng bùn nhơ. Em muốn lau đi khuôn mặt nhuốc nhơ, người ta bưng thau nước ấy đổ đi. Em muốn bước ra ánh sáng trong lành, người ta lại xô em vào trong bóng tối”.

Hương trả lời Cang, cảm thán cho số phận nghiệt ngã. Cách đối đáp ý nhị, đầy chất thơ, ẩn ý trong lòng câu vọng cổ khiến người nghe cảm nhận được nỗi đau của cô gái không còn đường để trở về.

Từng câu ca, tiếng hát của vở diễn đều thể hiện sự ý nhị, tinh tế. Ảnh: Gia Bảo Official.

Hay như phân đoạn chị em Hương và Diệu cãi nhau, tác giả sử dụng bài đượm buồn:

“Chị thương em không hết, có lý nào chị cướp giật tình em

Nhưng vì hoàn cảnh của chị không thể nào nói hết ra đây

Đã từ lâu, chị xa cách gia đình

Cuộc đời lắm phong ba, gặp bao điều xót xa

Xưa nay trong chốn tình trường, có mấy ai thật lòng với ta?

Tuổi của em đương độ xuân thời, nên có lắm kẻ tới lui

Khi bướm hưởng được hoa rồi, hoa đâu còn ngày vui…”.

Phân đoạn kinh điển nhất của vở Nửa đời hương phấn là đoạn Hương - Tùng và Diệu gặp nhau. Là nghệ sĩ nói chung và người yêu cải lương nói riêng, ai cũng thuộc và biết đến lớp Phụng hoàng này.

Nghịch cảnh ở đây là Tùng và Hương nói chuyện tình cảm ngày xưa nhưng Diệu hoàn toàn không hiểu chuyện. Chỉ 12 câu hát, đoạn trích thể hiện bi kịch “tình chị duyên em”, mối tình ngang trái Hương - Tùng và cô em đáng thương là Diệu.

Đặc biệt, ở cuối trích đoạn, khi Tùng vừa thốt lên câu “Sự thật chị Hai đây là…”, Hương vội cướp lời “Chị đây là chị ruột của em”.