LỊCH SỬ CHỮ QUỐC NGỮ VIỆT NAM

Lâu nay, những người yêu thương tiếng Việt bình thường và một số tài liệu lúc nói đến chữ quốc ngữ thường mang đến rằng giáo sĩ Alexandre de Rhodes (thường gọi là Đắc Lộ), tác giả cuốn Từ điển Việt - Bồ - La in tại La Mã năm 1651, là ông tổ của chữ quốc ngữ.

Bạn đang xem: Lịch sử chữ quốc ngữ việt nam

Thế nhưng, sự thật chưa hẳn là vậy…

Ngay từ khi bập bẹ, họ đã nói tiếng Việt, và trọn vẹn không có gì nặng nề khăn. Nhưng "tiếng Việt cực nhọc quá!" là ý kiến của rất nhiều người phương Tây khi tiếp cận tiếng Việt.


*


Tiếng Việt cấu trúc đơn giản; đơn âm không có "thì", không có chia động từ, không tồn tại tiếp đầu ngữ, vĩ ngữ thì bao gồm gì là khó?

Xin thưa, đối với người phương Tây, tiếng Việt cạnh tranh ở chỗ phạt âm (nghe với nói).

Giáo sĩ Marini, người đã từng đến Đàng trong những thập niên đầu thế kỷ 17, viết: "Khi đọc, người Việt không cần phải núm đổi tiếng nhưng vẫn làm cho một tiếng ấy gồm nhiều nghĩa khác nhau, bởi vày họ chỉ cần lên giọng hoặc hạ giọng tùy theo cường độ và nhịp điệu" (Lịch sử chữ quốc ngữ, Đỗ quang đãng Chính, NXB Tôn Giáo 2012, trang 15).


*

Đây là một nhận xét cực kỳ "mới" nhưng người Việt chúng ta không bao giờ để ý. Chỉ cần cố gắng đổi chút đỉnh khẩu âm cùng không vắt đổi khẩu hình thì các chữ "ca, cà, cá, cả" mang nghĩa khác biệt một trời một vực.

Nửa cuối thế kỷ 16, những giáo sĩ thừa sai cái Tên (Jésu) đã bắt đầu đến châu Á truyền đạo. Một trong những nơi họ đến ban đầu chính là Trung Quốc, nơi nhưng trước đó vài thế kỷ, Maco Polo, thương nhân người Ý, đã đến và mang về nhiều đồ vật lạ lùng của phương Đông.

Dòng tên là một cái tu trí thức của đạo Thiên Chúa. Tất cả những giáo sĩ của mẫu này đều bao gồm trình độ tiến sĩ, nếu ai không đạt được bằng cấp ấy thì buộc phải rời dòng.

Những giáo sĩ này xuất thân từ những nước sử dụng chữ viết Latin nên những lúc đến những nước sử dụng chữ tượng hình đã gặp nặng nề khăn vào việc truyền đạo. Bởi vì là những trí thức tất cả trình độ cao, họ hối hả học nói tiếng của người bản địa.

Song việc truyền đạo không chỉ nói là đủ, cơ mà cần phải tất cả kinh sách để các con chiên tất cả thể học, đọc theo và truyền lại. Bởi không có giáo sĩ, thầy giảng nào tất cả thể cố thế khiếp sách. Mà chữ tượng hình thì rất cực nhọc học, cùng mất rất nhiều thời gian để học mới có thể đọc sách được, chứ chưa nói đến việc dịch lại khiếp sách nước ngoài.

Mặt khác, việc truyền đạo Thiên Chúa vào các nước này (trong đó tất cả nước ta) vào thời điểm ấy ko phải thời gian nào cũng suôn sẻ, dễ dàng, liên tục, vì chưng tùy thuộc vào sự vui buồn của quan liêu quân địa phương, tùy thuộc vào tình hình chính sự yên ổn ả xuất xắc loạn lạc của quốc gia mà các giáo sĩ cái Tên đặt chân đến.

Nhiều giáo sĩ sau một thời gian ngắn truyền đạo đã bị bắt, bị giết, bị đuổi đi...

Xem thêm: Tóc Bạc Sớm Thiếu Chất Gì - Và Nên Ăn Gì Nên Hỗ Trợ Điều Trị Bệnh

Để bao gồm thể truyền lại kinh sách một bí quyết tốt hơn, những giáo sĩ đã nghĩ ra phương pháp "Latin hóa chữ tượng hình". Và họ đã có tác dụng việc này ở Ấn Độ, Trung Quốc cùng Nhựt Bổn.


*

*

Đầu thế kỷ 17, một số giáo sĩ thuộc dòng Tên đã đến Hội An. Họ dùng tiếng Hán với Nhựt để giao tiếp với dân địa phương qua phiên dịch của những thương nhân.

Đến năm 1617, giáo sĩ Francesco de Pina người Bồ Đào Nha đến Hội An với Nước Mặn (thuộc Bình Định), rồi trở về cư ngụ tại Thanh Chiêm (Điện Bàn, Quảng Nam) đã học rất nhanh tiếng Việt và trở thành người phương Tây giỏi tiếng Việt nhất thời bấy giờ.

Và để tất cả thể truyền lại khiếp sách đạo giáo của đạo Thiên Chúa, Pina thuộc một số giáo sĩ không giống đã có kinh nghiệm Latin hóa tiếng Nhựt, Hán bắt tay vào Latin hóa tiếng Việt.

Thuở ấy, người Việt vẫn nói tiếng Việt như bây giờ. Tuy vậy do phải trải qua 1.000 năm bị Trung Quốc đô hộ, giới trí thức nước ta bị ảnh hưởng của trung quốc rất mạnh. Ko rõ trước đó, người Việt tất cả chữ riêng rẽ của mình tuyệt không. Tuy vậy các triều đại của người Việt sau này đều cần sử dụng chữ Hán trong những văn bản thiết yếu thức.

Khoảng thế kỷ thứ 10, người Việt đã "sáng chế" ra thứ chữ Việt bằng phương pháp mượn chữ Hán nhưng mà viết, gọi là chữ Nôm (nghĩa là Nam, sau gọi là quốc âm). Tuy nhiên nếu chữ Hán cạnh tranh một thì chữ Nôm khó mười. Bởi phải biết cùng giỏi chữ Hán mới gồm thể viết được, học được chữ Nôm.

Đối với người Việt học chữ Nôm đã khó, với người ngoại quốc xa lạ với chữ tượng hình thì chữ Nôm càng khó. Vẫn có thể học được, viết được nhưng không thể phổ biến rộng được. Bởi vì vậy các giáo sĩ đã nghĩ đến việc Latin hóa tiếng Việt bằng mẫu tự Latin, mà ngày xưa gọi là "chữ Annam viết bằng mẫu tự Latin".

Có một số người được công nhận là "tác giả" chữ quốc ngữ là những giáo sĩ Francesco de Pina, Gaspar d’Amaral cùng Antonio Barbosa (đều là người Bồ Đào Nha), Cristoforo Borri (người Ý), Alexandre de Rhodes (người Pháp)...

Giáo sĩ Borri chỉ ở nước ta tía năm từ 1615 đến 1618. Còn ba giáo sĩ còn lại đều đến Đàng trong năm 1624 và đều là học trò tiếng Việt của giáo sĩ Francesco de Pina.

Tuy nhiên, vào số này, chỉ tất cả giáo sĩ Đắc Lộ mang đến in cuốn sách tiếng Việt đầu tiên là cuốn Từ điển Việt - Bồ - La yêu cầu được dân Việt chỉ ra rằng "ông tổ" của chữ quốc ngữ từ hơn trăm năm qua.